Rusiyalı ekspert: Azərbaycanın yaşıl enerjisinin əsas bazarı Avropadır
Azərbaycanın yaşıl enerjisinin əsas bazarı Avropadır və artıq enerjinin bərpa olunan mənbələrdən təmin ediləcəyi konkret plan var.
Renewables.az-ın məlumatına görə, bu barədə AZƏRTAC-a müsahibəsində rusiyalı iqtisadi ekspert, Arktika İctimai Elmlər Akademiyasının Prezidenti, Rusiya Təbiət Elmləri Akademiyasının müxbir üzvü, texniki elmlər namizədi Arseni Mitko bildirib.
"Belə ki, 2022-ci il dekabrın 17-də Azərbaycan, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan Qafqaz regionundan Avropaya enerji körpüsünün tikintisini nəzərdə tutan strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalayıblar. Əldə edilən razılaşma çərçivəsində 1000 MVt gücündə və 1195 kilometr uzunluğunda Qara dənizlə dənizaltı elektrik kabelinin çəkilməsi gözlənilir. Kabel Azərbaycanda hasil edilən yaşıl elektrik enerjisini Gürcüstan və Qara dəniz vasitəsilə Rumıniyaya çatdırmaq üçün Macarıstana və Avropanın qalan hissəsinə nəql olunacaq. Bu, bizə 4 qiqavata qədər yaşıl enerji təchizatı təşkil etməyə imkan verəcək. Qeyd etmək istərdim ki, Azərbaycanın ölkə daxilində planlarına yaşıl enerjinin inkişafı, Qarabağın yaşıl və təmiz enerji regionuna çevrilməsi, beynəlxalq səviyyədə isə təmiz elektrik enerjisinin ixracı daxildir", - ekspert qeyd edib.
O həmçinin qeyd edib ki, Azərbaycanın böyük yaşıl enerji potensialı var: "Bunun üçün ilkin şərtlər ölkədə bərpa olunan təbii mənbələrdən elektrik enerjisi istehsalı üçün böyük potensialın olması kimi amillər idi. Günəş enerjisini demək olar ki, bütün ölkə ərazisində əldə etmək olar və külək enerjisindən istifadə baxımından ən perspektivli sahələr Xızı, Xəzər, Abşeron, Qobustan rayonları, eləcə də Bakı sayılır. Xəzər dənizində dəniz və külək stansiyalarının yaradılması ehtimalı var. Külək və günəş elektrik stansiyaları, emissiyaların azaldılması, meşələrin bərpası, elektrik və hidrogen nəqliyyatının inkişafı - bütün bunlar böyük əhəmiyyət kəsb edir. Qeyd etmək lazımdır ki, bu məsələdə elektrik enerjisi istehsalının ənənəvi üsullarından ekoloji cəhətdən təmiz üsullara sürətli keçid mümkün deyil. Hesab edirəm ki, enerji mənbəyi kimi neft, qaz və kömür dərhal silinməyəcək. Onlar hələ də qalacaqlar, onlara ehtiyac davam edəcək. Ona görə də Azərbaycan ağlabatan proporsiya və real tempi saxlamaqla ənənəvi üsullardan yeni üsullara rəvan keçid strategiyasını qəbul edib. Belə ki, əvvəllər işğal olunmuş və hazırda işğaldan azad edilmiş ərazilərdə bütün infrastrukturu sıfırdan bərpa etmək, faktiki olaraq yaratmaq lazımdır və bu bərpa artıq ən müasir, “ağıllı” texnologiyalar əsasında aparılır. Məhz bu bölgələr təmiz enerji zonası elan edilib. Beləliklə, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında bərpa olunan təbii mənbələrdən elektrik enerjisi istehsalı üçün böyük potensial mövcuddur. Kəlbəcər, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Cəbrayıl (yəni bütün Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonu) və Füzuli günəş enerjisi ilə zəngindir; Kəlbəcər və Laçın güclü küləkləri ilə tanınır. Təbii ki, dağ çaylarının - Tərtərçay, Bazarçay, Həkərinin enerji yaradan potensialını xüsusi qeyd etmək yerinə düşər ki, bu da atmosferə zərər vermədən elektrik enerjisi istehsalına öz töhfəsini verəcək".
Arseni Mitko müsahibəsində COP29-la bağlı fikirlərini də bölüşüb: "COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi ölkənin ətraf mühitin qorunmasına və müxtəlif səviyyələrdə iqlim dəyişikliyinin qarşısının alınmasına verdiyi töhfənin mühüm göstəricisidir. COP bu gün Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının (UNFCCC), Kioto Protokolunun (KP) və Paris Sazişinin (PA) müddəalarının həyata keçirilməsi üçün ölkələr arasında danışıqlar prosesinin ən yüksək orqanıdır. BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası iqlim sisteminə insan tərəfindən təhlükəli təsirlərin qarşısının alınması məqsədi ilə 1994-cü il martın 21-də qüvvəyə minib. Bu günədək bu universal beynəlxalq sənəd 198 ölkə tərəfindən ratifikasiya olunub. Konvensiyaya əlavə sənəd olan Kioto Protokolu qlobal istiləşmənin qarşısını almaq üçün Yer atmosferinə buraxılan istixana qazları emissiyalarını azaltmaq məqsədi ilə bağlanıb. Protokol 1997-ci il dekabrın 11-də qəbul edilib və 2005-ci il fevralın 16-da qüvvəyə minib. Azərbaycan ona 2000-ci ildə qoşulub. 2015-ci ildə qəbul edilmiş Paris sazişi də konvensiyanın davamıdır. Belə ki, 2016-cı ildə Paris Sazişinin müvafiq qanunla təsdiqindən sonra Azərbaycan 1990-cı illə müqayisədə 2030-cu ilə qədər istixana qazlarının emissiyalarını 35 faiz azaltmaq barədə könüllü öhdəlik götürüb. Azərbaycanın Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə nail olmaq üçün ilk addımlarından biri 2016-cı ildə Dayanıqlı İnkişaf üzrə Milli Əlaqələndirmə Şurasının yaradılması olub. 2021-ci ildə Azərbaycan Prezidenti “Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlər” sənədini təsdiq edib. Milli prioritetlərə uyğun olaraq növbəti onillik üçün hədəf kimi ölkənin sosial-iqtisadi inkişafının 5 əsas prioriteti təsdiq edilib. Bura davamlı inkişaf edən, rəqabətədavamlı iqtisadiyyat; canlı, əhatəli və sosial cəhətdən ədalətli cəmiyyət; rəqabətqabiliyyətli insan kapitalı və müasir innovasiyalar üçün məkan; işğaldan azad edilmiş ərazilərə qayıdış; təmiz ətraf mühit və yaşıl inkişaf ölkəsi daxildir. Prioritetlərdə sadalanan bütün sahələr Azərbaycanın davamlı inkişafı üçün son dərəcə vacibdir. Gördüyünüz kimi, Azərbaycanın 2030-cu ilə qədər sosial-iqtisadi inkişafının beş milli prioritetindən biri “təmiz ətraf mühitə və yaşıl inkişafa malik ölkə” kimi müəyyən edilib. Bu prioritetə uyğun olaraq ətraf mühitin sağlamlaşdırılması, yaşıllıqların bərpası və artırılması, su ehtiyatlarından və dayanıqlı enerji mənbələrindən səmərəli istifadənin təmin edilməsi istiqamətində işlər davam etdirilir. Azərbaycan 2030-cu ilə qədər istixana qazlarının emissiyalarını baza ili (1990-cı il) ilə müqayisədə 35 faiz, 2050-ci ilə qədər isə 40 faiz azaltmağı qarşısına məqsəd qoyub. İşğaldan azad edilmiş ərazilərin genişmiqyaslı bərpası və yenidən qurulması prosesində ətraf mühitin mühafizəsi prioritet məsələdir. Bu ərazilərdə “ağıllı şəhər”, “ağıllı kənd” kimi innovativ yanaşmalar tətbiq edilir, ekosistem bərpa olunur. Yaşıl enerji növlərinin yaradılması və yaşıl enerjinin dünya bazarlarına nəqli Azərbaycanın enerji siyasətinin prioritet istiqamətidir. Azərbaycan 2030-cu ilə qədər quraşdırılmış elektrik enerjisi istehsal güclərində bərpa olunan enerji mənbələrinin payını 30 faizə çatdırmağı hədəfləyir.
Ölkədə yaşıl enerji sahəsində Milli Prioritetlərdən sonra bir sıra normativ hüquqi aktlar qəbul edilib. Məhz 2021-ci ildə “Elektrik enerjisi istehsalında bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə haqqında” Qanun qəbul edilib. Qanun elektrik enerjisinin ümumi istehsalında bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin hüquqi, iqtisadi və təşkilati əsaslarını müəyyən edir, həmçinin bərpa olunan enerji mənbələrindən elektrik enerjisi istehsalının stimullaşdırılmasına dəstək mexanizmlərini tənzimləyir. Ən son hadisələrdən biri də Azərbaycan Prezidentinin 25 dekabr 2023-cü il tarixli sərəncamı ilə 2024-cü ilin Azərbaycanda “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan edilməsidir. Sərəncam iqlim dəyişikliyi ilə qlobal mübarizədə beynəlxalq həmrəyliyi gücləndirmək məqsədilə qəbul edilib. Burada qeyd olunur ki, Azərbaycan beynəlxalq birliyin etibarlı və məsuliyyətli üzvü kimi iqlim dəyişikliyinin nəticələri ilə mübarizəyə öz töhfəsini verir".
Rəylər (0):