IEA: Qlobal elektrik enerjisi istehsalında bərpa olunan enerjinin payı 20 faiz çoxalacaq
Qlobal enerji sistemi 2030-cu ilə qədər təmiz enerji texnologiyaları ilə “qeyri-adi” artımla kəskin şəkildə dəyişəcək. Lakin qlobal temperatur artımını 1,5 dərəcə azaltmaq üçün daha ciddi tədbirlərə ehtiyac var.
Renewables.az xəbər verir ki, bu barədə Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (IEA) hesabatında bildirilib.
Hökumətlərin mövcud siyasətləri əsasında hazırlanan hesabata görə, təmiz enerji texnologiyalarına dəstəyin artması və dünya miqyasında baş verən iqtisadi dəyişikliklər qalıq yanacaqlara böyük təsir göstərəcək.
Hesabatda bildirilib ki, təmiz enerji texnologiyaları 2030-cu ilə qədər dünya enerji sistemində indikindən daha böyük rol oynayacaq. Yollarda elektriklə işləyən avtomobillərin sayı 10 dəfə artacaq, qlobal elektrik enerjisi istehsalında bərpa olunan enerjinin payı 20 faiz çoxalacaq. Dənizdə yerləşən külək elektrik stansiyası layihələrinə kömür və qaz elektrik stansiyalarından üç dəfə çox investisiya qoyulacaq. Ölkələr mövcud siyasətlərinə və iqlim məqsədlərinə uyğun hərəkət etsələr, təmiz enerji sahəsində irəliləyiş daha sürətli ola bilər.
2030-cu ilə qədər ümumi 800 qiqavat gücündə yeni günəş elektrik stansiyaları yaradılarsa, Çində kömürdən elektrik enerjisi istehsalı 20 faiz, Latın Amerikası, Afrika, Cənub-Şərqi Asiya və Yaxın Şərqdə isə kömür və qazdan elektrik enerjisi istehsalı 25 faiz azala bilər.
IEA prezidenti Fatih Birol hesabatı dəyərləndirərkən ənənəvi enerji bazarlarında mövcud gərginlik və dalğalanmalara diqqət çəkib: “Neft və ya qazın dünyanın enerji və iqlim gələcəyi üçün etibarlı seçim olduğuna dair arqumentlər həmişəkindən daha zəifdir. Hər bir ölkə öz yolunu tapmalı olacaq, lakin təmiz enerjiyə keçidi sürətləndirmək üçün beynəlxalq əməkdaşlıq həyati əhəmiyyət kəsb edir. Xüsusilə, emissiyaların azaldılma sürəti böyük ölçüdə dünyanın sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyatlarında artan enerji tələbatını ödəmək üçün davamlı həllərdən asılıdır. Bütün bunlar əməkdaşlığın ikiqat artırılmasının vacibliyinə işarə edir”.
Beynəlxalq Enerji Agentliyinin yeni hesabatında deyilir ki, dünya bərpaolunan enerjiyə doğru "qarşısıalınmaz" bir keçiddədir, lakin qazıntı yanacaqların istifadəsinin azalması mərhələsi kifayət qədər tez baş vermir.
IEA 2030-cu ilə qədər dünyada elektrik enerjisinin yarısının bərpaolunan mənbələrdən təmin edəcəyini proqnozlaşdırıb. Lakin o, xəbərdarlıq edib ki, emissiyalar hələ də temperaturun 1,5 dərəcə Selsidən yuxarı qalxmasının qarşısını almaq üçün çox yüksəkdir.
Hesabatda deyilir ki, qazıntı yanacaqlara investisiyaların yarıya endirilməsi lazımdır. Parisdə yerləşən enerji agentliyinin çərşənbə axşamı yayımlanan hesabatı heç də skeptik deyil. IEA ölkələrin bərpaolunan enerjinin genişləndirilməsi və qaz qazanları əvəzinə elektrik nəqliyyat vasitələri və istilik nasoslarına keçidi ilə istehlakçıların dəstəklənməsi sahəsində əldə etdiyi əhəmiyyətli irəliləyişləri yüksək qiymətləndirib.
Hesabatda təmiz enerji və texnologiyalarda artımın qənaətbəxş olduğu qeyd edilib. Belə ki, 2020-ci ildə satılan hər 25 avtomobildən biri elektriklə işləyirdi, amma cəmi üç il sonra bu rəqəm beşdəbirə yüksəlib. Agentliyin icraçı direktoru Fatih Birol deyib: "Təmiz enerjiyə keçid bütün dünyada baş verir və bu, qarşısıalınmaz prosesdir. Sadəcə onu sürətləndirmək lazımdır, çünki təmiz enerjiyə keçid nə qədər tez olsa, hamımız üçün bir o qədər yaxşıdır. Hökumətlər, şirkətlər və investorlar təmiz enerji keçidlərinə mane olmaq yerinə, onların arxasınca getməlidir".
IEA-nın hesabatında neft və qazın dünya iqtisadiyyatında rol oynamağa davam edəcəyi və investisiyaların davamının vacib olduğu qəbul edilib. Lakin bildirilib ki, hazırda investisiyalar lazım olandan iki dəfə yüksəkdir.
Böyük Britaniyanın və digər hökumətlərin yeni neft yataqlarının açılması ilə bağlı qərarlarını tənqid edən F.Birol əlavə edib: “Neft və qazın dünyanın enerji və iqlim gələcəyi üçün təhlükəsiz seçimlər olduğu iddiaları həmişəkindən daha zəif görünür”.
“Dünyanın qazıntı yanacaqlardan asılılığı o deməkdir ki, biz hələ də 2100-cü ilə qədər qlobal orta temperaturun 2,4 dərəcə yüksəlməsi təhlükəsi ilə qarşı-qarşıyayıq. Bu, 2015-ci ildə siyasi liderlərin temperaturun yüksəlməsini 2 dərəcə Selsidən aşağı məhdudlaşdırmaq və iqlim dəyişikliyinin ən təhlükəli təsirlərindən qaçmaq üçün onu 1,5 dərəcə Selsinin altında saxlamaq üçün hər cür səy göstərmək barədə razılığa gəldiyi zaman verilən vədlə müqayisə olunur”, - deyə hesabatda vurğulanır.
IEA-nın hesabatında Yaxın Şərqlə bağlı narahatlıqlar da öz əksini tapıb. Agentlik bildirib ki, gərginliyin artmasının dünya enerji bazarlarına necə təsir edəcəyi hələ aydın deyil. Lakin BEA xəbərdarlıq edib ki, bu, onsuz da sabit olmayan qlobal iqtisadiyyatı daha çox qeyri-müəyyənliyə düçar edəcək, çünki İran və Səudiyyə Ərəbistanı kimi Yaxın Şərq ölkələrinin resursları dünya neft ehtiyatlarının 67 faizini təşkil edir.
Hesabatda 1973-cü ildə ərəb neft istehsalçılarının Misir və Suriyanın başçılıq etdiyi ərəb dövlətlərinə qarşı müharibədə Qərbin İsrailə dəstəyinə cavab olaraq embarqo tətbiq etdiyi neft böhranı ilə paralellər aparılır. Nəticədə həmin vaxt benzinin qiymətləri kəskin şəkildə artdı, enerji böhranı inflyasiya və yüksək işsizliyə mənfi təsir göstərdi.
IEA bildirib ki, bu dəfə də dünya qeyri-sabit qaz qiymətlərinin təsiri ilə üzləşib. Böyük Britaniya Rusiya qazından asılılığını azaltmaq üçün Ukraynanın işğalından sonra LNG idxalını artırıb və mavi yanacağın 14 faizini Qətərdən tədarük edilən LNG ilə təmin edir.
Agentlik günəş və külək enerjisinin yaradılması və genişləndirilməsinin enerji dəyişkənliyinin uzunmüddətli həllini təmin edəcəyinə ümid edir.
Rəylər (0):